Het is even vloeken als m’n wekker om 04:30u rinkelt en ik met halfopen ogen de eerste bus naar Nieuwpoort neem. De vissers hebben er ondertussen al een hele tocht op zitten.

Samen met fotografe Teja De Prins heb ik in de visveiling afgesproken met Danny. Vissers verwijzen ons enthousiast naar een kantoortje aan de hoofdingang waar Danny met collega’s van een pauze geniet. Of we een tasje koffie willen? Blijkbaar valt van onze gezichten af te lezen dat we deze vroege uren niet gewend zijn.

Danny is een ex-visser en heeft de postuur zoals je die van vissers inbeeldt, met lang grijs haar in een staartje en de bijhorende tatoeages. Een enorm warme persoon die ons enthousiast het hele reilen en zeilen van de visserij uitlegt.

We trekken witte schorten en een hoofdnetje aan en gaan onmiddellijk naar de ruimte waar de vis ontvangen en handmatig gesorteerd wordt op soort en grootte. Als er veel vis is gebeurt dit machinaal, maar vandaag is een rustige dag.

Danny werkt zeven dagen op zeven. Van jongs af aan wou hij visser worden maar het zou hem eerst enkele jaren kosten vooraleer z’n ouders hem daarin steunden. “Ik had nooit gedacht dat de visserij zo belangrijk ging worden in m’n leven,” vertelt hij.

Na 27 jaar op zee krijgt hij een zwaar arbeidsongeval. “Onze golven zijn gevaarlijk, je moet je met beide handen kunnen tegenhouden op de golven,” en doordat dit niet meer lukte stapte hij over in een stichting duurzame visserij. Zo kiest hij tegenwoordig de vis uit voor Pintafish (die op de Buurderijen levert), en weet hij als geen ander welke vis de beste is.

Wanneer een vissersboot zijn net neerlaat en het daarna voor trekt om vis te vangen tot op het moment van het ophalen van het net noemt men in het jargon een ‘trek’. De laatste trek is die net voor de terugkeer naar de haven. Vis van deze trek is de meest verse en daar werkt Danny mee.

Hij pakt een zeebaars en kijkt naar de donkere ogen en de rode kieuwen die op versheid wijzen. Vandaag is er pladijs (“kijk eens hoe hij blinkt, super hé”), rode poon, zeeduivel, horsmakreel (die graten aan de buitenkant heeft!), zandhaai (bijvangst), sepia inktvis en tarbot.

Er zijn zo’n 60 tal schepen in België en Danny kent de meeste vissers. Hij weet van welke boot ze komen en hoe duurzaam ze werken. “De tijden zijn verbeterd, boten gaan hun motor niet meer altijd laten draaien en zo verdoen ze tegenwoordig de helft minder mazout.”

Ondertussen komen de laatste garnaalvissers aan. Het is een ongelooflijk zicht: de opkomende zon op een warme lentedag, de reiger die klaarzit, de zoute geur… Plots vind ik dit ongoddelijke uur niet meer erg.

De garnaalvissers hebben er een hele nacht op zee op zitten, maar vissers kunnen soms dagenlang weg zijn. Voor ze aan wal gaan zijn de garnalen al aan boord gekookt. Routineus laden de vissers alles uit, ook de bijvangst. De kleine garnalen worden door de sorteermachine gescheiden en zullen net zoals de resten na het fileren, opgehaald worden en tot vismeel verwerkt.

De bruikbare garnalen gaan naar Marokko om daar gepeld te worden en vervolgens terug te keren voor onze consumptie. Die voor de Buurderijen natuurlijk niet. Het is een jammerlijk proces beaamt Danny. Maar er is lokaal niet voldoende capaciteit, noch qua logistiek, noch qua know-how om hier zoveel garnalen te pellen. Het is net als het fileren, een ambacht die verloren dreigt te gaan.

Na het sorteren van de vis is het tijd voor de veiling. Tot mijn verbazing zit Danny zo goed als alleen in een computerzaal. Met z’n gsm in de ene hand en z’n andere hand op het klavier, koopt hij de vis die hij nodig heeft. Het gaat snel. Op het scherm zie je thuiskopers verschijnen en de visveilingen van Oostende, Zeebrugge en Nieuwpoort. Ook hier kent Danny bijna alle gezichten achter de namen die op de monitor verschijnen.

“Wij kunnen hier eigenlijk al zien wat mensen voor hun tongetjes op restaurant gaan betalen,” vertelt hij. Maar waar de consument blijkbaar niet voor wilt betalen, zijn onbekende vissoorten, zoals de haai die we eerder zagen liggen. Wat gebeurt er met de vis die niet verkocht geraakt?

“Eigenlijk zou Europa beter een bedrijf opzetten om de onverkochte vis te verwerken tot vispaté. Nu moeten we dat wegsmijten want zelfs al willen we deze vis schenken, armoedeorganisaties of rusthuizen hebben de capaciteit niet om de vis te stockeren en te fileren,” betreurt Danny’s collega.

Wat Danny ook betreurt is de ingewikkelde reglementering. “Soms vraag ik mij nog af of het in hemelsnaam nog mogelijk is om als jongeling je vishandel door te zetten en te voldoen aan alle regeltjes.” Ook het feit dat je in de supermarkt bijna geen diepgevroren Belgische vis ziet, vindt hij jammer. Daarom juist werkt hij graag met Jan van Pintafish.

“Als het vel van de vis geschonden is, is daar niets verkeerds aan. Mensen staan er soms niet meer bij stil, hoe vis eruit ziet, wat een verlies het bijvoorbeeld is om graten weg te doen.”

Fileren is een kunst die met uitsterven is bedreigd, steeds minder consumenten weten hoe de vis aan te pakken en kopen daarom visfilets. Danny en z’n collega nemen een pladijs van de laatste trek en fileren het in een handomdraai. Vervolgens halen ze de verpakking boven, trekken ze die vacuüm en plakken ze er het etiket op. Ik kan perfect aflezen wanneer en waar mijn vis door wie gevangen is. Versere vis kan niet.