In het uitgestrekte landschap van de Hoeksche Waard, omringd door het water van het Spui, de Oude Maas en het Hollands Diep, groeien traditionele gewassen zoals aardappelen, uien en suikerbieten. Toch is er één akker die direct in het oog springt: een veld vol quinoa. Dit Zuid-Amerikaanse gewas is hier dankzij Boer & zus inmiddels een vertrouwd gezicht.

© Boer & zus

Vader Leen de Geus runt samen met zoon Toon het  akkerbouwbedrijf van 50 hectare in de Hoeksche Waard, met een traditioneel bouwplan met gewassen zoals aardappelen, uien, suikerbieten en tarwe. In 2016 besloten Janna (36) en haar broer Toon de handen ineen te slaan en Boer & zus op te richten en quinoa te gaan telen.

“De meeste producten die hier van het land komen verdwijnen in de massa van de voedselverwerkende bedrijven en dat vind ik zonde. We hebben een mooi bedrijf en mijn vader en mijn broer zijn goede boeren. Toen dacht ik: waarom kunnen we niet een gewas telen waarmee we een gezicht aan onze producten geven? Op dat moment was er enorm veel vraag naar quinoa.”

Janna de Geus vertelt een dubbel verhaal. Er is de zoektocht naar nieuwe gewassen, maar ook de bezorgdheid over de toekomst van de traditionele telers van quinoa in Zuid-Amerika. “Door de toenemende vraag in onder andere Europa bestaat het gevaar dat boeren in Zuid-Amerika hun eigen product niet meer kunnen eten. In arme landen eten boeren vaak hun eigen gewassen en quinoa is heel voedzaam. Toen dacht ik: dit moet anders. Zo zijn wij quinoa gaan telen.”

Vanzelfsprekend was het plan van Jana en haar broer allerminst. Sommige aardappelrassen zijn in Nederland volledig veredeld om optimaal te groeien op bijvoorbeeld kleigrond, maar quinoa komt oorspronkelijk uit Zuid-Amerika en is niet aangepast aan het Nederlandse klimaat.

“Dit bleek een uitdaging: de zomerdagen zijn hier veel langer dan in de Andes, waar quinoa goed gedijt. Een poging om rode quinoa te telen mislukte, omdat de plant door het lange daglicht in onze zomermaanden bleef groeien zonder zaad te produceren”, legt Janna uit.

Door veredeling is het gewas inmiddels beter aangepast aan het Nederlandse klimaat. Dankzij de kennis en ervaring van hun vader wisten Boer & zus quinoa succesvol te telen. Tegenwoordig oogsten ze jaarlijks zo’n 4000 kilo quinoa van hun twee hectare grote veld.

“Waarom kunnen we niet een gewas telen waarmee we een gezicht aan onze producten geven?”

© Boer & zus

DUURZAME LANDBOUW EN BIODIVERSITEIT

Janna’s vader boert al decennialang en haar broer Toon heeft altijd meegeholpen. Hun moeder, die als laborante werkte, adviseerde in bemestingstechnieken.
Sinds een paar jaar zijn alle familieleden ondergebracht in een VOF, voor de Belgische lezer een eenvoudige vennootschap. De familie is sterk betrokken bij de toekomst van de landbouw en heeft altijd veel aandacht gehad voor natuur en milieu. Zo zijn er rondom de akkers windsingels gemaakt van bomen, daaronder staan weer inheemse struiken die insecten aantrekken en bijdragen aan de biodiversiteit. Vijf procent van de percelen is gereserveerd voor natuur, zoals deze akkerranden.

Regeneratieve landbouw, een concept dat al jaren bestaat, is iets waar Janna’s vader zich altijd voor heeft ingezet. Het komt steeds weer terug in verschillende vormen, maar de essentie blijft hetzelfde: werken met de natuur in plaats van tegen haar.
“Duurzaamheid is niet alleen een kwestie van het verminderen van CO2-uitstoot, maar heeft ook een sociaal aspect. Het gaat om de boeren die werken in de voedselketen en om het bewust maken van de consument over waar hun voedsel vandaan komt”, legt Janna uit. “De korte keten is zowel ecologisch als sociaal van belang. Het doel is niet alleen om consumenten bewust te maken van de herkomst van hun voedsel, maar ook om hen een eerlijke prijs te bieden die de boeren ondersteunt en hen motiveren om op een duurzame manier te werken”, vervolgt de quinoa teler.

“Wees vooral ongelooflijk trots op je boerenbedrijf”

© Boer & zus

DE KORTE KETEN ALS TOEKOMST

Wat betreft de verkoop van quinoa zijn er verschillende kanalen waar Boer & zus hun product aanbieden: restaurants, cateraars en korte keten-initiatieven zoals Boeren & Buren en Rechtstreex. Door direct aan consumenten en kleinschalige afnemers te leveren, houden Janna en Toon grip op hun product en kunnen ze een eerlijke prijs garanderen. “De korte keten is niet alleen beter voor de boer, maar ook voor de consument. Je weet precies waar je eten vandaan komt en je ondersteunt een duurzame voedselproductie,” legt Janna uit.

Naast een transparante herkomst biedt de korte keten ook meer veerkracht. Boeren zijn minder afhankelijk van grote afnemers en wereldmarkten, en kunnen hun bedrijfsvoering beter afstemmen op duurzame principes. Dit geeft ruimte om te experimenteren met nieuwe gewassen, te investeren in biodiversiteit en voedselproductie lokaal te verankeren.

Voor jonge boeren heeft Janna de Geus tot slot nog een advies. “Wees vooral ongelooflijk trots op je boerenbedrijf. Het is keihard werken en er zijn veel regels waar je aan moet voldoen, maar dat maakt het eindresultaat des te mooier. Het is een vak met veel uitdagingen, maar ook met ontzettend veel voldoening. Blijf geloven in wat je doet en geef niet op, want wat je op je land maakt, is echt iets om trots op te zijn!”

QUINOA: VAN ZUID-AMERIKA NAAR NEDERLAND

Quinoa wordt vaak een superfood genoemd. Wat ooit een bescheiden boerengerecht was in Zuid-Amerika, is nu een wereldwijd gewild product. De Verenigde Naties riepen 2013 uit tot het ‘Jaar van de Quinoa’, wat zorgde voor een explosieve vraag. Hierdoor steeg de prijs enorm en werd quinoa voor veel Zuid-Amerikaanse boeren onbetaalbaar. Door het gewas lokaal te telen draagt Boer & zus bij aan een duurzamer en eerlijker voedselsysteem.

Zo bewijst Janna de Geus dat innovatie en duurzaamheid hand in hand kunnen gaan, zelfs in een traditioneel akkerbouwgebied als in de Hoeksche Waard.

Auteur: Nicole van den Biggelaar