DOOR HÉLÈNE BINET, 10 SEPTEMBER 2019…

In Larock is het één en al groene gedachtegoed dat de klok slaat. In het hart van België begon een groep enthousiastelingen aan een nieuwe vorm van landbouw: collectief, creatief én leerzaam.

Aan de rand van een klein landweggetje in Luik, kondigt een bord in de vorm van een reusachtig potlood aan: wees voorzichtig aan de school, wees voorzichtig met onze kinderen. We zijn er. Op school, op de boerderij. In de opleidingsruimte voor de biodynamica, in het gemeentelijk zwembad van strobalen. Bij Louis, Eline, Aurore, Zoé, Cyrille, Laurence Peter en hun kinderen. Het is duidelijk, we zijn op de boerderij van Larock. Staat klaar om ons te ontvangen: Louis Larock. Zijn sikje dat bij dat van de geitjes past, zijn houding vol van energie, zijn karakter en charisma zijn innemend.

Biodynamica als licht aan het einde van de tunnel.

Louis is een joviaal type. In een natuurlijke stroom van woorden haalt hij regelmatig de schrijver Johann Wolfgang Goethe en de pedagoog Rudolf Steiner aan als hij uitlegt wat hem er sinds 1927 toe bracht de boerderij in de familie over te nemen. Ook al ben ik hier opgegroeid, ik heb eerst zelf een andere weg gekozen”, legt hij uit. Ik ging filosofie studeren. Maar na mijn studie Duits en filosofie stelde ik mezelf veel vragen over het leven, over de realiteit en het belang van de poëzie. Ik vroeg me af of poëzie moet worden gebruikt om dingen te verbloemen, als vorm van escapisme, of dat ze net het omgekeerde zou moeten doen, en een deel van de waarheid moet vertellen.

De jonge student in volle existentiële crisis vindt een antwoord in de kolen van de boerderij van Baré, niet ver van Namen. Daar doet het team al jaren aan biodynamische landbouw in de geest van oprichter Steiner. Het is geen wetenschappelijke discipline, maar wel één die alle recht aandoet aan onze emotionele beleveniswereld”, legt Louis uit. Ik verdiepte me in de fundamenten van de biodynamica en vond daarin veel antwoorden op mijn innerlijke debat. Toen pas heb ik de familieboerderij overgenomen.

Drieëndertig jaar later zit Louis aan een tafel onder één van de grote bomen van het 25 hectare grote landgoed. Hij wacht op Victoria, 23 maanden oud, een toekomstige leerling van de boerderijschool. Een merrie passeert, het is Vinka, wiens lot meer educatief dan agrarisch is. Peter, de tuinder, begroet ons en gaat naar zijn veld. Een groep jongeren die een opleiding volgen, vestigen zich in de gemeenschappelijke ruimte te vestigen. Het weer is prima, mensen, dieren en planten delen de ruimte harmonieus en lijken op dezelfde planeten te zijn afgestemd. Er beweegt iets in Larock.

Het collectieve cultiveren

We zijn van de familieboerderij van Louis naar een boerderij van zeven mensen gegaan die het project steunen en er een inkomen mee verdienen”, zegt Peter, die de 1,5 hectare tuinbouw beheert terwijl zijn partner aromatische planten verbouwt. De voormalige leraar speciaal onderwijs woont er, zijn kinderen gingen naar de school die 5 jaar geleden rond de pedagogie van Steiner-Waldorf werd opgericht.

In onze kleuterschool laten we kleuters zich ontwikkelen zonder ze neer te halen,” zegt Peter. Ze ontwikkelen zich op hun eigen tempo. Één keer per week koken de leerlingen van 2 tot 6 jaar in de kook- en tuinbouwopleiding en elke ochtend begint met een rondleiding op de boerderij, zegt Eline, die deze school heeft opgezet. Dit ochtendritueel maakt het mogelijk om iedereen weer even samen en tot rust te brengen. De jonge vrouw herinnert zich een moeilijke jongen die elke ochtend voor de stier stond en blies. Het dier, de magische spiegel?

Peter werkt daarom ook met jongeren met autisme spectrum stoornis op zijn veld, die elke woensdag hun handen in de grond komen steken. De boerderij is georganiseerd als een agrarisch ecosysteem”, legt hij uit. De 25 hectare vormen een geheel en moeten zelfvoorzienend zijn. Steiner zei: “Elke externe aankoop moet worden beschouwd als een drug,” en daarom streven we hier naar autonomie.

Die autonomie is overal te voelen. De boerderij heeft verschillende natuurlijke waterpunten, verbouwt granen voor dieren, de mest van de dieren wordt gebruikt om de gewassen te verrijken…. Aan de productiekant is er een overvloed. Er zijn melk- en vleeskoeien, varkens, kippen, geiten, bessen, grote groenten, een kaasmakerij, een boomgaard, aromatische planten, bijenkorven en een winkel om dit alles zo lokaal mogelijk te verkopen. In ons project moeten we ook de mens cultiveren”, vervolgt de tuinder. Dit fundamentele aspect wordt weerspiegeld in het boerderijmanifest: sociale relaties willen we op een open en dynamische manier ontwikkelen, er is ruimte voor persoonlijk initiatief en projecten waar iedereen het beste van zichzelf kan brengen en tegelijkertijd kan bijdragen aan een gemeenschappelijk project.

Concreet betekent dit dat het team elke lunchtijd samen luncht. Elk van hen kookt om de beurt voor alle anderen. Op vrijdag maken de praktische vergaderingen het mogelijk om de komende week te organiseren. Van tijd tot tijd worden er gemeenschappelijke werklocaties georganiseerd, zoals de grote doorgang van de maaier op de boerderij. Elke twee maanden houden we  een bijeenkomst voor de groepsdynamiek, om uit te drukken wat sociaal moeilijk is”, zegt Peter. Iedereen komt eerst de vraag stellen wat er op hen weegt, zonder dat ze daar noodzakelijkerwijs commentaar op krijgen. Dan komen we iets of iemand bedanken. Tot slot kan men ook één ding betreuren. Op dit moment wil ik bijvoorbeeld de geest van de plaats bedanken en ik betreur het dat ik ongeduldig ben om te komen waar ik heen wil. Louis is heel blij met het Larock-avontuur: het is precies wat ik in gedachten had.

Vandaag de dag wordt de 60-jarige nog steeds geplaagd door enorme existentiële vragen, maar blijft hij vechten, het is een interne noodzaak. Een van de vergelijkingen die snel moet worden opgelost is de overgang van particulier eigendom naar collectief land. Maar ook hoe het voortbestaan van Larock te garanderen als er elke week een veertigtal kleine bedrijven in België verdwijnen?

Ze vonden een oplossing samen met Terres en vue (Een Waalse beweging om de toegang tot betaalbare grond voor landbouwers te faciliteren). In de afgelopen maanden hebben particulieren het land van Larock teruggekocht om het project te bestendigen en het te bevrijden van mogelijke grondspeculatie. Mijn wens is dat Larock een landbouwgemeenschap wordt die wordt ondersteund door een sociale gemeenschap”, zegt Louis. We zijn er bijna. Dankzij een honderdtal medewerkers zal Larock binnenkort de status van een gemeenschappelijk goed hebben. Individualiteit lokt individualiteit uit, schreef Goethe. In Larock lokt het collectief het collectieve uit…