“Het doel van onze vereniging is om vlees tegen een eerlijke prijs aan te bieden”, legt Sandra Lagnieu uit, ontwikkelingsmanager binnen de vereniging Viande des Pays de l’Ain, in Frankrijk. Deze vereniging werd opgericht in 2018 en verenigt een zestigtal fokkers uit het departement die hun krachten hebben gebundeld om hun afzetkanaal te herlokaliseren.

Foto: Stéphan Gartner

In Frankrijk verliest de landbouw en met name de veehouderij aan kracht. Volgens de landbouwtelling van 2020 heeft Frankrijk in tien jaar 30% van de veehouders verloren. Van degenen die zijn overgebleven, is 70% van de bedrijven met als hoofdactiviteit de verkoop van rundvlees kleinschalig. Geconfronteerd met de Europese en internationale markten is het voor deze kleine producenten moeilijk om te concurreren.

EEN TERRITORIALE COMMERCIALISERING

In Frankrijk wordt 30% van het geconsumeerde vlees geïmporteerd. Om zich te onderscheiden, vormen boeren verenigingen of coöperaties om alternatieve afzetkanalen te creëren. Een goed voorbeeld hiervan is Alti Pyrénées Bio, gevestigd in de Hautes-Pyrénées. Deze kleine coöperatie verenigt negen biologische veehouders uit de regio en biedt twee verkoopkanalen: directe verkoop via hun website of lokale markten, en afzet via biologische winkels en delicatessenzaken. Volgens het Bio-agentschap verkocht in 2022 48% van de boerderijen die zich voornamelijk op vleesproductie (exclusief pluimvee) richtten via de korte keten of directe verkoop.

Toffoli Farm, Alti Pyrénées Bio

“De sleutel tot oorlog is de prijs”, merkt Sandra Lagnieu op, “Create Viande des Pays de l’Ain heeft de fokkers in het departement de mogelijkheid gegeven om te onderhandelen binnen conventionele afzetkanalen, iets wat individueel onmogelijk zou zijn. Ze verdedigen hun productiekosten. Iedereen wil tegenwoordig lokaal kopen, maar niet per se de prijs betalen die daarbij hoort.”

Deze vereniging verkoopt haar vlees op departementaal niveau, voornamelijk via grote en middelgrote detailhandelaren en aan professionals in de collectieve catering—een kanaal dat steeds belangrijker wordt. Daarnaast verkopen ze ook rechtstreeks aan consumenten via diverse online platforms. In dat geval liggen de voorwaarden vanaf het begin vast, omdat ze zelf de prijs kunnen bepalen die hun werk werkelijk waard is.

HERLOKALISEREN DOOR UIT EEN CONCURRERENDE MARKT TE STAPPEN

Het recente Mercosur-akkoord, dat binnen de Europese Unie is onderhandeld, heeft geleid tot grote woede onder boeren die al verzwakt zijn door de concurrentie op de Europese en internationale markt. Boerenverenigingen vormen daarom niet alleen een manier om zich te beschermen tegen een geglobaliseerde markt die landbouwprofessionals steeds minder eerlijk beloont, maar ze versterken ook de onderlinge verbondenheid en solidariteit. “Leden zijn betrokken, en dat helpt hen om nieuwe energie en motivatie te vinden,” legt Sandra Lagnieu uit.

Ook elders in Europa zorgen vergelijkbare initiatieven niet alleen voor meer lokale consumptie, maar ook voor een andere manier van landbouw bedrijven en het behoud van regionale productieketens. Zo brengt de Valdibella-coöperatie in Sicilië een dertigtal producenten samen om hun land te promoten. “Als we vandaag wijn, tarwe, pasta, amandelen, olie, groenten en peulvruchten produceren, is dat omdat er binnen onze coöperatie mensen zijn die verder hebben gekeken dan hun eigen onderneming en zich hebben ingezet voor een gezamenlijk en coöperatief project,” zo staat op hun website te lezen.

Foto: Valdibella

IN BELGIË EN SPANJE: LOKALE INITIATIEVEN VOOR HERLOKALISATIE

In België brengt de coöperatie Paysans Artisans meer dan 120 producenten samen en is bijzonder omdat zij is opgericht op initiatief van consumenten. Vandaag de dag is het netwerk sterk gegroeid en telt het meer dan 5.000 gezinnen als vaste afnemers. In de loop der jaren heeft de coöperatie haar eigen online platform ontwikkeld en fysieke winkels geopend.

In Madrid, Spanje, werd in 2021 het logistieke centrum ‘Madrid km0’ gelanceerd door verschillende producenten uit de regio. Dit project, dat twee jaar geleden moest sluiten vanwege economische uitdagingen, was opgezet om te voldoen aan de logistieke en distributiebehoeften: van opslag en orderverwerking tot het beheer van transport binnen de stad Madrid. Het uiteindelijke doel was om een schaalvergroting mogelijk te maken voor productie- en voedselverwerkingsprojecten, waarbij de producenten zelf de controle hielden over het proces.

Vergadering met producenten en consumenten

BRENG BEKETENIS TERUG OP ONS BORD

Naast het ontwikkelen van regionale afzetkanalen, zetten boerenverenigingen zich ook in voor de herlokalisatie van verschillende spelers binnen de sector. “Met Viande du Pays de l’Ain geven we de voorkeur aan slacht in slachthuizen binnen het departement of in de directe omgeving van onze veehouders,” legt een medewerker van de vereniging uit.

In de Pyreneeën werkt de coöperatie Alti Pyrénées Bio samen met de Gaves-coöperatie, een uitsnijderij in Lourdes. Dit draagt bij aan een sterkere lokale voedselketen, met minder CO₂-uitstoot en een zo duurzaam mogelijk proces.

Auteur: Elodie Potente
Omslagfoto: Isabel Salcedo