Van Sint-Truiden over Aalst tot Philippeville in Wallonië: over het hele land vind je bijenkasten terug van imker Jan Van Malderen van BE My Honey. Ze bestuiven er gewassen, fruitteelten en wilde planten en spelen een cruciale rol in het biodiversiteitsverhaal.
Wij wilden graag meer weten en trokken erop uit richting Baardegem bij Aalst. Jan is één van de weinige professionele imkers in ons land en heeft hier zijn uitvalsbasis. Met zijn 350 kasten, met naar schatting een 50 000 bijen per kast, is dit geen groentje die we spreken.
BE My Honey is een ambachtelijke imkerij in een modern jasje.
Als imker draagt Jan zorg voor miljoenen bestuivers, aka wilde dieren. Jan: “Bijen laten zich niet domesticeren. Ook al gaan we semi-gedomecticeerd met hen om, we kunnen hen niet dwingen om bepaalde dingen wel of niet te doen. We kunnen enkel een aantal zaken faciliteren om een gezond en sterk bijenvolk te creëren, dat bijdraagt aan de bestuiving van onze gewassen en voor een mooie honingopbrengst zorgt.”
Zo is het de taak van de imker om zijn bijen steeds van voldoende voedsel te voorzien. Tussen maart en september halen bijen de nectar van bloemen en planten, maar ’s winters zijn ze op hun eigen honingreserve aangewezen. De imker oogst dus nooit alles wat de bijen produceren. Jan: “Begin september oogst ik een laatste keer honing. Wat de bijen nadien nog produceren, laat ik in de kast voor hen als wintervoorraad. Ze halen dan vooral nog nectar uit de Reuzenbalsemien, die bloeit tot wanneer het echt begint te vriezen.”
De bijenkasten van Jan reizen doorheen het drachtseizoen het land rond, steeds de overvloed opzoekend. Jan: “Om van een zuivere koolzaad- of lindehoning te kunnen spreken, heb je voldoende van deze planten in de directe omgeving nodig. Bijen vliegen op alles wat in bloei staat in de buurt van hun kast, dus we kunnen nooit uitsluiten dat ze niet ook op andere bloemen en planten hun nectar verzameld hebben. Hoe groter het perceel van eenzelfde gewas waar je hen middenin zet, hoe groter de kans dat het merendeel van de nectar hierop verzameld werd. Dan kan je spreken van een monoflorale of plantzuivere honing.”
In het Waalse Philippeville beschikken Jans bijen over meer dan 40 hectare koolzaad. “Maar deze oppervlaktes zijn eerder uitzonderlijk. We leven in een land waar de natuur en de percelen te versnipperd zijn geraakt. Wat het onze bijen, maar ook ons als imkers, niet gemakkelijk maakt” aldus Jan.
Een mooie win-win situatie zien we in de fruitteelt.
Maar liefst 80% van alle plantensoorten kunnen niet in hun eigen bestuiving voorzien en zijn in belangrijke mate afhankelijk van insecten. Dit geldt voor vele voedselgewassen in de landbouw, maar zeker ook in de fruitteelt zijn honingbijen belangrijk. Ze zorgen er voor de massale bestuiving van de bloesems. Door samen te werken met imkers, zien fruitboeren hun oogst met een significant aantal kilo’s stijgen.
Als gevolg van de verscheidenheid in bloemen, planten en gewassen, heeft elke streek, en elke periode van het jaar, zo zijn eigen smaak. Typisch voor de lente en zomer, is de gemengde bloemenhoning. Wat specialer, is de kastanjehoning, met haar gebrande karamelsmaak. Die kunnen we proeven vanaf het begin van de zomer.
Het vroegst op het jaar zorgt de wilg voor stuifmeel. Steevast was het vervolgens eerst de beurt aan de fruitbloesems, gevolgd door het koolzaad.
“Door de klimaatverandering zien we de laatste decennia dat beiden vaak al tegelijk in bloei staan” vertelt Jan. “Als imker moeten we dan een keuze maken, op welk gewas we onze bijen laten vliegen. Voor de bijen is dit niet ideaal. Het scheelt hen een dracht en we weten dat het hen vitaal en sterk houdt om meerdere drachten te kunnen doen. Als imkers scheelt het ons uiteraard ook in honingopbrengst…”
En er schuilen nog wat uitdagingen om de hoek. Door het geregeld uitblijven van een echte winterprik, wordt de broedstop de laatste jaren geregeld overgeslagen. De koningin gaat dan de hele winter lang door met eitjes leggen, waardoor ook de varoamijt kan blijven doorkweken. Deze parasitaire mijt, afkomstig uit Azië, vormt al decennialang een werelwijd probleem en wordt beschouwd als één van de grootste bedreigingen voor honingbijenpopulaties.
Naast de varoamijt en de heviger wordende klimaatveranderingen, zijn ook de geelpoothoornaar die de bijenvolken letterlijk opeet, en de gifstoffen die in onze omgeving aanwezig zijn, stressoren die de bijen geen goed doen.
Initiatieven als Maai Mei Niet banen de weg vrij voor meer bewustzijn rond de bijenproblematiek, maar Jan merkt nog heel wat weerstand: “Ik zie dat overheden stilaan wel wakker worden en initiatieven nemen, maar de publieke opinie volgt nog niet helemaal. Gemeentebesturen krijgen heel vaak klachten als ze hun borders laten verwilderen in het voorjaar.”
Nochtans maakt wat meer wilde natuur reeds een groot verschil.
We zijn als mensen een erg territoriale soort en zijn losgekoppeld geraakt van de natuur.
Jan: “We beschikken in Vlaanderen over zo’n 9% grondoppervlakte die uit tuintjes van mensen bestaat (nvdr: ter vergelijking, slechts 3% is natuurgebied en 11% is bos). Het perfecte gazon is voor veel Vlamingen nog een heilig huisje, maar onkruid bestaat niet. Elke plantje dat bovenkomt heeft zijn functie. Mos in het gazon behoudt het vocht in de bodem bijvoorbeeld. Madeliefjes en paardenbloemen zouden er een plaats moeten kunnen krijgen. Wat we in Vlaanderen doen in onze tuinen, is een monocultuur van gras creëren, maar de natuur werkt monoculturen tegen… We ontwrichten continu het natuurlijk evenwicht.”
Wil jij de natuur en de bijen een handje helpen? En kunnen blijven smullen van die heerlijke verse imkerhoning? Kijk dan eens in je tuin. Zoek een plekje dat je laat voor wat het is. Verbaas je over wat er de komende tijd mag groeien en bloeien. En weet: vele kleintjes maken één groot!
Je vindt de honing van BE My Honey regelmatig op de Buurderijen van Dendermonde, Haasdonk, Sint-Niklaas en Sint Jansteen. Ook op jouw Buurderij vind je vast heerlijk lokale honing! Ontdek het op boerenenburen.be.
Als je onze artikels leuk vindt, laat het ons dan zeker weten op onze Facebook pagina. Ontdek Boeren & Buren hier..
Comments