De zomer, dat zijn ook familie bbq’s. En laten wij nu net een lastige tante hebben die altijd present tekent. Toen wij onze biologische groentjes en vlees klaarmaakten zei ze: “Er bestaat niet zoiets als biologisch.” Ze mompelde iets over bakfietsmarketing en greenwashing. We hebben haar een drankje geserveerd en het geduldig uitgelegd..
Lieve tante.
Als ze je konden horen, zouden biologische boeren in de war zijn. Omdat zij zonder twijfel het gevoel hebben dat ze bestaan. Net als hun producten.
Jij zegt dat ze niet bestaan. Misschien bestaan zij noch wij, noch zij, noch wij, noch iets echt. En in dat geval, tante, zou je deel uitmaken van de grote traditie van het Duitse idealisme, in navolging van Fichte en Hegel.
Maar je bedoelt waarschijnlijk iets anders.
Wat je bedoelde was dat bio iets voor een niche publiek is. Dat het niet echt werkt, en dat het niet de norm kan worden…
Jij bent niet de enige die dat denkt.
Eigenlijk, tante, zijn de dingen een beetje subtieler.
Laat ons het je uitleggen.
Maar neem eerst nog een glas – we hebben genoeg tijd.
Nee, biologische gewassen zijn niet kwetsbaarder, integendeel!
Hoor jezelf eens bezig, tante! Je hebt dit beeld dat de biologische boer gewoon wat zaden op een braakliggend terrein rondstrooit, om na een paar maanden te zien of er toevallig geen eetbare gewassen tussen de brandnetels zouden zijn gegroeid…
Niets is minder waar. De biologische boer werkt hard. De cijfers lopen uiteen, maar er wordt geschat dat een biologisch landbouwbedrijf tot twee keer zoveel werk vertegenwoordigt als een niet-biologisch bedrijf. Zo besteedt de biologische landbouwer een groot deel van zijn tijd aan het beschermen en versterken van zijn gewassen. Hiervoor ontwikkelt hij meerdere technieken parallel:
Selectie op verscheidenheid
Elk jaar kiest de bio boer(in) de zaden van zijn/haar beste planten, om ze het volgende jaar te gebruiken. Geleidelijk aan krijgt het unieke variëteiten die perfect aangepast zijn aan de bodem en het klimaat, waardoor ze beter bestand zijn tegen ziekteverwekkers.
Planten behandelen en versterken met natuurlijke hulpmiddelen.
Bijvoorbeeld met etherische oliën, vloeibare mest, zeewierextracten, chitine (een molecuul dat in de schelpen van schelpdieren wordt aangetroffen)… De wetenschappelijke resultaten zijn nog steeds bescheiden en soms tegenstrijdig. Maar dit is pas het begin! Biologische boeren zijn tenminste nieuwe wegen aan het verkennen…
Focus op plantensymbiose
Sommige planten beschermen, vullen elkaar aan en voeden elkaar. Ze combineren is een kunst. Peulvruchten bevorderen bijvoorbeeld goede bacteriën zoals rhizobiums. Andere planten zoals mosterd fungeren als natuurlijke meststoffen door stikstof op te slaan in de bodem. Ook bomen kunnen gunstige effecten hebben op gewassen: hallo agroforestry.
Stimuleer de symbiose tussen dieren en planten
Wilde dieren zijn ook erg nuttig voor de biologische boer! Insecten, vogels, spinnen… ze hebben allemaal een rol te spelen. Afhankelijk van de behoeften kan de boer dus de voorkeur geven aan het voorzien van bepaalde “nuttige” soorten: ze worden teelt hulpstukken genoemd. Door bijvoorbeeld lieveheersbeestjes aan te trekken, beschermen we ons tegen bladluizen. Het aantrekken van vogels zoals de spreeuw zal je beschermen tegen de meeste insectenplagen. We zouden hier eigenlijk een heel blogartikel over kunnen schrijven, note-to-self.
Natuurlijk zijn deze praktijken niet specifiek voor de biologische landbouw, maar ze maken wel deel uit van dezelfde filosofie. De biologische landbouwer moet er vooral aan voldoen als hij of zij wil dat het bedrijf duurzaam is, terwijl de conventionele landbouwer meer op chemie kan vertrouwen.
Nee, biologische landbouw is niet minder productief.
De biologische landbouw maakt deel uit van een bredere beweging om alle grondslagen van de intensieve landbouw uit te dagen. En dat is goed nieuws. Door de productie van slechts één plant, altijd hetzelfde, op een groot oppervlak, verarmt deze de bodem en verliest hij zijn productiviteit; aan de andere kant bevelen onderzoekers rotatie en vermenging van soorten aan. Dit zijn precies de technieken die het meest gebruikt worden door biologische boeren.
Naar aanleiding van de landbouwbeurs van Libramont laat handelsfederatie Comeos weten dat bioproducten steeds meer in de smaak vallen van Belgische consumenten. Supermarkten en gespecialiseerde bioketens zoals Bio-Planet hebben een totaal marktaandeel van maar liefst 92 procent in de verkoop van bio. De totale bestedingen van bioproducten zijn in 2018 met 15 procent gestegen ten opzichte van 2017. Voor de verse bioproducten is dat zelfs met 18 procent. Acht jaar geleden bedroeg het aanbod bio maar de helft van wat je vandaag in de winkelrekken vindt. Groenten, fruit en zuivel zijn de meest verkochte bioproducten. “We verwachten dat de verkoop van biologische zuivelproducten fors zal toenemen”, zegt Dominique Michel, CEO van Comeos.
Maar kan de wereld het zich veroorloven om minder te produceren, terwijl hongersnood en ondervoeding nu al miljoenen doden veroorzaken?
Eigenlijk wel, want
honger is in de eerste plaats een probleem van toegang tot hulpbronnen, dat wil zeggen een politiek probleem.
Kortom: sommige mensen eten (en verspillen) te veel. In feite produceert de mensheid al genoeg om zichzelf te voeden: ze produceert zelfs twee keer zoveel.
Het is dan ook redelijk om te denken dat de biologische landbouw in staat zal zijn om de planeet te voeden, zelfs in 2050, wanneer we met meer dan negen miljard mensen zullen zijn!
En dan repliceert onze tante: “Ja, maar in de biologische landbouw gebruiken ze ook pesticiden! »
Je verrast ons niet.
Eigenlijk zagen we dit antwoord aankomen.
Dit is je sterkste argument. Degene die definitief moet bewijzen dat bio niet bestaat.
We doen een kleine toegeving: het is waar, in de biologische landbouw gebruiken we ook pesticiden. Alleen die van “natuurlijke” oorsprong (d.w.z. dierlijke, plantaardige of minerale oorsprong) zijn toegestaan; synthetische moleculen zijn verboden.
Studies tonen aan dat “organische bestrijdingsmiddelen” minder schadelijk zijn voor het milieu, vooral omdat ze sneller afbreken in de bodem.
Dus, de biologische landbouw is ecologischer dan de conventionele landbouw; de VN erkent dit ook. Maar wees voorzichtig. We moeten geen karikatuur maken. Beter voor het milieu betekent niet dat er geen impact is.
Bovendien is het waar, tante, dat we in de biologische landbouw ook koper gebruiken. Meer specifiek wordt het Bordeaux-mengsel (een mengsel van kalk en kopersulfaat) gebruikt om valse meeldauw in appel-, peren-, aardappel- en druiventeelt tegen te gaan. En het effect van koper op het ecosysteem is niet beter dan dat van glyfosaat… Want als het meeldauw doodt, doodt koper ook schimmels die nuttig zijn voor gewassen, evenals bodem beglazing, mycorrhizae en de hele rimram.
Wat je vergeet te zeggen, tante, is dat Bordeaux-pap ook gebruikt wordt… door conventionele boeren! Aanvankelijk mochten biologische boeren 8 kg van deze spray per hectare per jaar besproeien. In 2006 is de limiet verstrengd naar 6 kg. In 2019 is het maximum toegelaten gebruik nog maar 4 kg. Sommige boeren zeggen dat ze slechts één kilogram gebruiken in een doorsnee werkjaar… Kortom. Geleidelijk aan leren biologische boeren het zonder giftige hulpstoffen te stellen.
En onderzoekers gaan in dezelfde richting! Sinds de jaren 2000 zijn er drieduizend wetenschappelijke artikels gepubliceerd over Bordeaux-pap om alternatieven te vinden. Waaronder: brandnetel afkooksel, paardenstaart essentie, yucca extracten… Maar vooral, betere risicopreventie. Dit betekent: het ontwikkelen van nieuwe, sterkere variëteiten, het snoeien van planten om ervoor te zorgen dat de vrucht goed belucht wordt en het schoonmaken van dode bladeren waar vocht zich kan ophopen.
Hoe dan ook, zie je, tante, het is ingewikkelder dan je dacht…
Biologische landbouw is nog niet perfect, maar we moeten er wél voor durven kiezen.
En, bovenal, hij staat nog in zijn kinderschoenen! Biologische landbouwprocessen bestaan pas sinds de jaren zeventig van de vorige eeuw. Laten we het dus de tijd geven om volwassen te worden. Hij heeft ons nog veel te bieden…
Alez, we houden onze mond. Nog een glas? Laten we drinken op onze gezondheid!
Als je onze artikels leuk vindt, laat het ons dan zeker weten op onze Facebook pagina. Ontdek Boeren & Buren hier..
Ik heb het soms ook moeilijk met opmerkingen op vakantie en bbq van vrienden over pesticiden en dergelijken. Ik vraag dan altijd of ze hun kleinkinderen ongewassen kerstomaatjes geven of aardbeien . Dank voor het artikel . Het was interessant maar als je als enige bio -mens in een kliek van 20 zit laat ik de commentaar ook dikwijls over me gaan. Vakantie denk ik dan ….