De inzet voor onze voeding en landbouw is enorm. We willen voldoende en veilig voedsel, aan een betaalbare prijs én dat de producent ervan liefst ook nog wat verdient. Bovendien moet onze landbouw ook klimaatvriendelijker, circulair (dus regionaler), ecologischer, transparanter, lokaler en gestoeld op menselijke relaties, de verbinding tussen stad en platteland. Wat kan jij doen? 

Zoals Joris Lohman van The Food Hub zegt, die verandering en (technologische of evengoed sociale) innovatie vindt plaats in niches, “letterlijk in afgesloten ruimtes waar groepen mensen en organisaties dingen anders aan het doen zijn dan momenteel gangbaar is”. Misschien is dit wel het moment voor de doorbraak van de korte keten uit die niche? 

We staan voor een keuze tussen industriële grootschalige landbouw, gedreven door technologie, of een meer regionale landbouw, l’agriculture du terroir. Eenvoudigweg, de keuze tussen fast food of slow food. Mijn keuze is gemaakt, de richting die ik uit wil in ieder geval, want het zal nog een heel tijdje een en-en-verhaal blijven. 

Continu stappen zetten naar een landbouw in harmonie met de natuur. Boeren & Buren is van nature uit een open netwerk. Het biedt producenten, gangbare en biologische, de kans om hun dikwijls eerste stappen te zetten in de korte keten. Veelal betekent dit een hele omschakeling voor hen, een belangrijke sprong naar de verduurzaming van hun bedrijfsvoering. Dat verdient veel respect.

Als landbouwer of ambachtelijke producent in ons netwerk, heb je de kans om in alle transparantie te communiceren over je best practices op vlak van agro-ecologische teelttechnieken, dierenwelzijn, de afkomst van je ingrediënten, etc. Biologische boeren komen hier natuurlijk sterk uit. Maar, ook voor hen ligt er telkens een volgende stap richting meer duurzaamheid in het verschiet. In Japan, waar (toevallig?) met Teikei ook het concept van de korte keten is ontstaan, noemen ze dit Kaizen, een proces van continue verbetering.

Zo willen we voorbijgaan aan de binaire discussie tussen wel of niet biologisch én werk maken van een vraaggestuurde transitie naar een steeds meer agro-ecologisch en dus écht duurzamer producerend netwerk. Wanneer we meer en duidelijke informatie bieden aan de consument, wanneer de Buren hierover in gesprek gaan met ‘hun’ Boeren die ze wekelijks ontmoeten #opdeBuurderij, wanneer de trend naar duurzamer eten zich duidelijk verder zet in het hoofd en koopgedrag van de consument, dan gaan de producenten vanuit de vraag heel duidelijk motivatie vinden om daar structureel op in te zetten.

Agro-ecologie is samenwerken met de natuur, in plaats van die natuur te willen controleren of bestrijden met allerlei externe inputs. Bovendien, is agro-ecologie gestoeld op een meer lokale economische verankering en sociale samenhang rond voeding. Alle korte keten landbouwbedrijven in België, zetten momenteel stappen in die richting, onder andere omdat de klant dat vraagt. Eén van de  eerste en moeilijkste, is je bedrijfsvoering omgooien en opnieuw het rechtstreekse contact met je klanten opzoeken. Vanaf dit uitgangspunt, willen we alle stappen in de goede richting aanmoedigen. We weten dat dit voor veel Boeren (in ons netwerk) niet evident is, maar ‘de transitie naar een duurzame landbouw samen inzetten’ is van bij het begin één van de centrale doelstellingen van Boeren & Buren. Het gaat niet zozeer om waar je je nu bevindt op die weg naar een duurzamer productiemodel. Belangrijker is om in beweging te blijven, stap voor stap richting de noordster die agro-ecologie ons biedt.

#Vorkenaandemacht. We moeten beseffen als eters, burgers, consumenten hoeveel invloed we hebben op de maatschappij met de keuze van wat we eten. Gedragsverandering lijkt wel de grootste uitdaging voor de korte keten. Initiatieven zoals het onze stootten telkens weer op dezelfde barrière: hoe gaan consumenten consequent bewust beter eten en hoe kunnen we daar als netwerk op een doeltreffende en persoonlijke manier in voorzien?

Rutger Bregman vat het samen in zijn boek: “Als we tegenwoordig de boodschappen afrekenen bij de kassa van de supermarkt, dan werken we samen met miljoenen mensen die betrokken zijn bij de productie en distributie van de spullen in onze winkelwagen.” Een krachtig beeld op zich, maar we doen dit in de eerste plaats uit eigenbelang, niet omdat we al die andere mensen zo aardig vinden, vult Bregman aan. Het punt is dat elke aankoopbeslissing ook een keuze is voor de maatschappij die we wensen. Zo is er de keuze voor ‘consuminderen’ of de economie van het genoeg. Of ook, gaan voor lokale contacten, elkaar kunnen vertrouwen en in de ogen kijken van je Boer(in). Omdat je hem of haar geregeld ontmoet, voel je je betrokken bij wat je eet en ‘onze’ landbouw. Op zijn beurt zorgt dat weer voor solidariteit in tijden van crisis, in beide richtingen.

Dat landbouw eigenlijk onderdeel is van een vitaal landschap en lokaal beleid daarrond, vindt ook Martin Scholten van de WUR. Met de keuze van wat we eten, geven we dus (onbewust) ook vorm aan de omgeving waarin we morgen leven.

Een landschap dient voor productie, recreatie (denk aan joggen en fietsen), natuurbehoud, enzovoort. Eerst zie je de ‘groentetuin’ van Europa. Of moet ik zeggen het terrein van slavenarbeid in Europa, anno 2020? Uit deze voedselwoestijn in Almería, Zuid-Spanje, komt een groot deel van de groenten in jouw Belgische supermarkt. Eronder zie je een biodynamische boerderij in de UK. Welk landschap verkies jij? 

Ga naar deel 1, over kansen en uitdagingen van de korte keten.

Ga naar deel 3, over techno-tovenaars en agro-ecologische profeten.