Zie je het voor je? Een paar mooie bruine koeien, mét hoorns, grazend samen met hun kalfjes, op een wild grasland… ’s Ochtens vroeg zo rond een uur of zes groet de boerin hen met een knuffel, begeleidt hen naar de melkstal, en neemt er een koffietje bij. Één voor één worden ze rustig gemolken. De boerin zit naast hen op een krukje en praat met hen zonder daarvoor woorden nodig te hebben. Na een klein uurtje staan de koeien weer vredig in de wei en begint de boerin aan haar andere dagelijkse taken.
Een tafereel uit lang vervlogen tijden? Of uit heel andere contreien? Nee hoor, het bestaat. En wel degelijk hier bij ons. Freija uit Hombeek bewijst ons dat het mogelijk is om extensief vee te houden. Op een zeer dier- en milieuvriendelijke manier runt zij hier haar kleinschalig melkveebedrijf Rumina.
Freija koos voor Jerseys voor hun spontane, alerte karakter.
De keuze voor Jerseykoeien was snel gemaakt. Naast het feit dat dit ras heel kwalitatieve melk geeft, zijn Jerseys erg alert en nieuwsgierig. Dat sprak Freija wel aan: “Als ik ’s ochtends de wei op kom, komen ze me enthousiast begroeten. Het zijn heel fijne koeien om mee te werken. Als je maar zo weinig dieren hebt, leer je hun karakters echt kennen. Het creëert een band. Mijn koeien hebben trouwens ook allemaal een naam, gekozen door mijn kinderen.”
3 jaar geleden intussen kocht Freija haar eerste koeien aan, waarvan ze er momenteel vijf dagelijks melkt. “Dat is natuurlijk helemaal niet veel. De melkerij komt hier niet langs om de melk op te halen. Dat vinden ze de moeite niet” lacht Freija. Ze verwerkt dan ook al haar melk zelf tot yoghurt en andere zuivelproducten. “Dat geeft wel een zekere stress, want melk die ik zelf niet verwerkt krijg, gaat daardoor verloren” vertelt Freija.
Toch kiest ze heel bewust voor kleinschaligheid en inspireerde zich daarvoor op de voorbeelden die ze kreeg in Noorwegen en Ijsland. Eerder toevallig kwam ze enkele jaren geleden terecht op een Noorse boerderij waar ze een half jaar meedraaide. “Dat was nog tijdens mijn studies Archeologie. Ik voelde me niet helemaal op mijn plek in die opleiding en ging halsoverkop in op een oproep om op een boerderij in Noorwegen met een twintigtal koeien te gaan helpen. Ook daar was geen melkput zoals in de grote stallen, maar werd er gemolken in een bindstal, naast de koe. Daar is de liefde voor het boerenleven overgeslagen. Nadien ben ik in Ijsland terecht gekomen op een boerderij waar ze schapen hadden.”
“In de landbouw komt toch altijd op een bepaald moment een moeilijk moment, zoals wanneer de kalfjes na een halfjaar toch even gescheiden worden van de moeder” aldus Freija.
Boeren die ’s zomers samen hooien, de vrouwen die intussen koffie maken en het vee dat op gemeenschappelijke weides graast… Het sprak Freija meer aan dan de grootschaligheid die we tegenwoordig overal om ons heen zien. Freija: “In België doen we alles alleen, is alles verdeeld in individuele perceeltjes, … Dat is toch jammer. Ik werkte ook even mee op een grootschalig melkveebedrijf met 400 koeien, maar daar kon ik me niet in vinden. Binnen zo’n model moeten andere keuzes gemaakt worden. Keuzes die ik liever niet maak.”
Zo kiest Freija er heel bewust voor om de kalfjes bij de moeder te laten. Toch minstens voor een halfjaar. Freija: “Dat is gewoon het beste voor de kalfjes. Zo leren ze de sociale gedragingen van de kudde. Bovendien krijgen ze zo op elk moment de juiste antistoffen door via de moeder. Beiden zijn perfect op elkaar afgestemd en zo krijgen we een sterk, gezond kalf.”
De hoorns van de koe horen bij de integriteit van het dier, vindt Freija.
Freija’s Jerseys mogen ook hun hoorns houden, wat in grote stallen niet mogelijk is. Daar is er te veel kans dat de dieren mekaar onderling zouden verwonden. “Zonder hoorns zijn het compleet andere dieren vind ik. Ze horen bij de integriteit van het dier en vormen voor hen ook een soort statussymbool. Ze spelen een rol in het bepalen van de natuurlijke hiërarchie van de kudde. En omdat de dieren hier alle ruimte hebben, vormen ze geen enkel probleem.”
“Hier mag de koe gewoon een koe zijn.”
Ook naar diergezondheid blijken de koehoorns belangrijk. “In hun hoorns zitten tal van mineralen opgeslagen. Hun hele leven lang blijven de hoorns wat doorgroeien en wanneer een koe gekalfd heeft bijvoorbeeld, zien we een donkerdere ring verschijnen in de hoorns. Dat wijst erop dat de koe op dat moment meer mineralen verbruikt heeft die onttrokken zijn uit de hoorns” legt Freija uit.
‘Alles zo natuurlijk mogelijk’. Dat lijkt Freija haar motto wel. Ook qua diervoeding maakt ze duurzame, ecologische keuzes. Hoewel soja de gemakkelijkste oplossing zou zijn omdat dit de goedkoopste bron van eiwitten is, kiest Freija liever voor lokale grondstoffen. “Zo werk ik bijvoorbeeld graag met draf, een restproduct van het bierbrouwen” vertelt Freija. “Ik kan dat hier geregeld bij een lokale bierbrouwer krijgen. Het is ideaal veevoeder, omdat het heel veel voedingsstoffen bevat. Ook overschotten van lokaal graan dat niet geschikt is als bakgraan, wil ik kunnen aankopen als de kans zich daartoe voordoet. Het maakt dat het heel moeilijk is om volledig biologisch te werken. Het is trouwens een heel kostelijk proces qua certificering, wat op deze kleine schaal eigenlijk niet betaalbaar is.”
“Een koe die op de juiste plaats staat, vormt een schakel in een ecologisch systeem.”
Het grootste deel van het jaar grazen haar koeien natuurlijk gewoon buiten en die zijn wel biologisch gecertificeerd. Freija: “Koeien horen thuis op een grasland. Op natte valleigronden, zoals die in de Zennevallei in Zemst, kan je geen andere gewassen zetten. Die zijn ideaal voor begrazing. Omdat ik ook belang hecht aan het creëren van extra biodiversiteit, gebruik ik zeker nergens bestrijdingsmiddelen.”
Dat voor ons onverteerbaar gras wordt door de koeien omgezet in hoogwaardige vetten en eiwitten in de koemelk. “Als je rekening houdt met de grondgebondenheid van het aantal stuks vee, vormen ze geen belasting voor het milieu maar maken ze daarentegen juist deel uit van een ecologisch systeem” aldus Freija. Een grasland legt koolstof vast in de bodem en de mest van de koeien verrijkt deze op zijn beurt. “Mest is in feite een zeer kostbaar goed. Hier in de buurt zit een groenteboer die mij geregeld naar mijn mest vraagt, maar ik heb geen overschotten. Ik heb al mijn mest zelf nodig voor mijn gronden” lacht Freija.
Hoewel we volgens Freija als mens niet zijn voorbestemd om ons hele leven lang, dagelijks melk te drinken, is ze er wel van overtuigd dat de veehouderij een belangrijke stap in de evolutie van de mens is geweest. Freija: “Vlees, en melk, is hoogwaardig voedsel dat ons efficiënt voorziet van heel wat eiwitten. En juist in melk van Jerseykoeien is het eiwit- en vetgehalte nog veel hoger dan in andere melk.”
“Alles zo onbewerkt mogelijk. Ik ben ervan overtuigd dat dat het beste is.”
Haar koeien zijn ook de trotse eigenaars van het A2A2-gen. “Dit is een gen dat oorspronkelijk alle oude koeienrassen hadden, maar er eerder toevallig uitgeselecteerd werd bij de selectie naar koeien met een hogere productie. A2A2-melk wordt daarom ook wel oermelk genoemd, omdat het dit oorspronkelijke melkeiwit nog bevat.” En dit melkeiwit blijkt er voor te zorgen dat heel wat mensen deze melk beter verdragen omdat ze beter verteerbaar zou zijn.
Het kaasmaken is een continu leer- en experimenteerproces.
“Een yoghurt blijft maar gewoon yoghurt, maar met een goede kaas kan je echt uitpakken.”
Deze hoogwaardige, bijna romige melk, verwerkt Freija op de boerderij zelf tot yoghurt en harde kaas. Die verkoopt ze op de boerderij, aan enkele buurt- en hoevewinkels en op de Buurderij. Hier worden haar producten naar waarde geschat. Freija: “Het is zoeken naar het juiste publiek dat mijn duurzame, kleinschalige aanpak en het ambachtelijke karakter van de producten weet te waarderen. Nog heel veel mensen liggen niet wakker van dierenwelzijn en de werkomstandigheden in lage loonlanden. Tegen die goedkope producten kan ik nooit concurreren. Naar mijn mening zou het beleid toch echt wat meer moeite mogen doen naar het inperken van die vrije handel…”
Dat wij de wereld niet gaan redden, was het besluit van dit gezellige bezoek bij deze bescheiden, warme boerin. Maar wat als we nu eens beginnen met een yoghurtje van Rumina. Wat denk je?
Je vindt de producten van Rumina wekelijks op de Buurderij van Zemst en sporadisch op de Buurderij van Mechelen. Op zoek naar eerlijke, duurzaam geproduceerde yoghurt in jouw buurt? Neem snel een kijkje op www.boerenenburen.be.
Als je onze artikels leuk vindt, laat het ons dan zeker weten op onze Facebook pagina. Ontdek Boeren & Buren hier..
Comments